آرمان جاویدان

رویای ترکستان بزرگ ، خطری استراتژیک برای ایران

نوشته زیر بخشی از سخنرانی دکتر جواد طباطبایی تبریزی است در سمپوزیوم مناسبات فرهنگی ، تاریخی و اجتماعی ایران - قفقاز ، وزارت کشور در سال ۱۳۹۴

ترکیه در دهه‌های پیش متوجه شده بود که دوران خلافت برای همیشه گذشته است؛ اما امروز به شکل دیگری می کوشد تا همان خلافت را تجدید کنند و ما از آن با عنوان نوعثمانی گری یاد می کنیم . ما گاهی قصد اردوغان را به درستی متوجه نمی شویم و می اندیشیم که اردوغان قصد دارد تا خلافت اسلامی عثمانی را تجدید کند . به نظر من اقدامات اردوغان از نظر دینی در حال شکست خوردن است اما نقشه بدل دیگری برای توسعه طلبی دارد و آن ایجاد یک منطقه بزرگ ترکی با شعار اسلام است . بنابراین ماهیت عملکرد او چیز دیگری است . برای مثال در برخی از دانشگاه های ترکیه بخشی (مانند دبیرخانه) برای ایجاد وحدت در ترکیه ایجاد شده که ترکیه بزرگ تا مرزهای خاور اروپا ، ازبکستان و بخشی از مرزهای چین ادامه پیدا خواهد کرد ، که احتمالا به ترکستان بزرگ تبدیل می شود . این کار از راه استاندارسازی زبان از آناتولی تا آسیای میانه دنبال می شود.

من رسانه های دو کشور را همیشه دنبال می کنم. یکی باکو و دیگری رسانه های ترکیه . بر اساس برداشت من از خط سیر کلی این رسانه ها آنها می خواهند امپراتوری بزرگ ترکی در نوار شمالی مرزهای ایران به وجود آورند ؛ که سنگری برای آسیب زدن به ایران است. چنین ایده وجود دارد اما تحققش با هدف آسیب زدن به ایران کار سختی است . زیرا به رغم آنچه که برخی می گویند ، چنین امکانی بر اساس «زبان» وجود ندارد . برای اینکه شمار زبانهای فرهنگی در این منطقه که ما هستیم شمار اندکی هستند . فارسی یکی از آنها است و یکی از استوارترین آنهاست . زیرا فارسی به تعبیری «دیرین ترین زبان نوین» جهان است . یعنی از هزار سال پیش ما چنین حرف می زدیم که امروز و هیچیک از زبانهای پیشرفته جهان که همان زبانهای اروپایی باشند ، پیشینه بیشتر از ٣۰۰ یا ۴۰۰ سال برخی جاها ٧۰۰ سال ندارند . نمونه وار در ایتالیا که دیرین ترین زبان اروپا را دارد.

تنها چنین زبانهایی هستند که به زبانهای فرهنگی بزرگ تبدیل شدند . زبان ترکی گویش استاندارد ندارد و نمی- تواند داشته باشند . گویشوارن زبانهای ترکی زبان همدیگر را نمی فهمند . ترکیه ، ترکمنستان ، قرقیزستان و… زبان همدیگر را نمی فهمند . برای اینکه زبانِ فرهنگی نیست . هر کسی برای خودش همانطور که حرف می زده است حرف می زند.

کار مهمی که ترکیه در این میان میخواهد انجام دهد این است که ترکی استاندارد درست بکند . فعالیت دولت ترکیه این است که یک زبان واحد و استانداردی ترکی ایجاد کند یعنی یک زبان واحد برای ازبک ها ، قرقیزها، تاتارها تا همه بر اساس یک زبان که آنرا آتاترک تا حد زیادی درست کرده است ، صحبت کنند و این خطر بزرگی برای ایران است . اردوغان می کوشد با ایجاد یک بازار مشترک ، زبان معیار و فرهنگ یکسان در یک منطقه گسترده و به تدریج از این طریق امپراتوری بزرگ ترکی را شکل دهد.

ایران به دلیل وحدت ، پیشینه تاریخی و دولت استوار در همه دوره ها به اندازه کافی توانمند است که آسیب نبیند اما مشکل ما اینجا است که این همسان سازی در داخل نمایندگانی دارد و مدعیانی پیدا کرده است و این یک تهدید واقعی است . این در حالی است که ما تاکنون به آنها به عنوان یک تهدید توجه نکرده ایم و نمی- خواهیم بدانیم این روند چه اتفاق مهمی را می تواند بر کشور ما رقم بزند . اگر این روند در بیرون ما بود برای ما خطر کمتری داشت ، ایران با تاریخ استوار ،پیشینه ملی ، وحدتش و دولت استوارش (در همه دوره ها وبه رغم همه اتفاقاتی که رخ داده است) آسیبی از این روند نمی دید . اما این بار این بخش و این همسان سازی ترکستان بزرگ در درون نمایندگانی (پانترکها) دارد که تاکنون به آنها بها ندادیم و دقت نکردیم و متوجه نشدیم که در درون چه اتفاقی در حال رخ دادن است.

جمهوری آذربایجان می تواند مهره مهمی در استراتژی ترکیه باشد . ما نیز در درون کار اساسی انجام نداده ایم و کسانی این خطر را در داخل نمایندگی می کنند ، بنابراین این بی توجهی ما می تواند خطری برای وحدت باشد. زیرا ما هیچگاه این پرسمان را جدی نگرفتیم.