محمد علی فروغی
نامهایست که مرحوم محمد علی فروغی (ذکاء الملک) در موقعی که وزیر مالیه بوده به ادرات مالیه کشور بطور متحد المآل فرستاده یعنی درسی است که به همگان داده است.
سرچشمه : یغما سال نهم مهر ۱۳۳۵ شماره ۷ (پیاپی ۹۹)
این اوقات بعضی اصطلاحات جدید میان نویسندگان شایع شده که با طبع زبان فارسی و فصاحت منافی است و لازم است بادرات وزارت مالیّه تذکر داده شود که از استعمال آنها احتزاز کنند و از این جهت از فاسد شدن و تغییرشکل بیجا یافتن زبان فارسی جلوگیری نمایند . از جمله آن اصطلاحات از نقطه نظر است که ترجمهPoint De vue میباشد.
اولا- باید دانست که این اصطلاح فرانسه سابقا هم در فارسی عبارت داشته و لازم نبوده است ترجمه تحت الفظی برای آن درست کنند.
ثانیا- همان عبارت ترجمه را هم غالبا بی جا و بی مورد استعمال میکنند . مثلا مینویسند : از چه نقطه نظر اینکار را کردند و حال آنکه باید گفت به چه ملاحظه یا به چه جهت یا به چه مناسبت ، یا باید گفت منظور شما از این کار چه بود و قس علیهذا.
یا مثلا مینویسند : خاک ایران از نقطه نظر معدن غنی است . غافل از اینکه معدن نقطه نظر ندارد! نقطه نظر راجع به انسان است و در عبارت فوق باید گفت : از جهت معدن.
نیز مینویسند : مثلا از نقطه نظر مصالح مملکت و حال آنکه سیاق فارسی آن است که بگویند : به ملاحظه، یا به رعایت ، یا برای ، یا نظر به مصالح مملکت و قس علی ذلک . عبارات فوق مختصرتر است و هم بهتر و هم غلط نیست ، زیرا که در موارده مذکوره حتی در زبان فرانسه «نقطه نظر» استعمال نمیکنند ، البته اگر جایی که در فرانسه این عبارت را بکار میبرند ، ما هم در فارسی بگوییم آن قدر قبیح نخواهد بود ، اما باز اگر از این عبارت احتزاز کنیم و آنچه سابقا میگفتیم بگوئیم بهتر است و آن عباراتی است از این قبیل : به اعتبار یا از حیث یا از جنبه . .مثلا در فرانسه میگویند : «اگر باین قضیه از نقطه نظر قضائی نگاه کنیم» ، اما در فارسی بهتر آنست بگوئیم : به اعتبار قضائی یا از جنبه قضائی یا از حیث قضاوت و قس علیهذا.
همچنین خواهش میکنم ادارات این نوع عبارت ننویسند : فلانچیز صورت عجیبی بخود گرفته . سابقا میگفتیم بصورت عجیبی درآمده است یا صورت عجیبی پیدا کرده . نمی دانم بخود گرفته اصطلاح کجاست و چه حسنی دارد؟
از عبارات خیلی قبیح که این اوقات دیده میشود این است : تحت وضعیات کنونی چرا نمینویسند : با اوضاع کنونی ، یا : با حالت حالیه ، یا : با این حال . استعمال «تحت»در این موارد چه لطفی دارد؟
استعمال الفاظ وضعیت و موقعیت برای چیست؟ عربی اصل که نیست . فصحای فارسی زبان هم که استعمال نکردهاند ، اگر جعل و اختراع است چه مزیت و لزومی دارد؟
باری مقصود این است دوائر تحریریه را متوجه کنید این شیوه فارسی نویسی که امروز از مترجمین به ادرات و حتی به عموم مردم سرایت کرده زبان فارسی را رو به فساد میبرد و حیف است و بعدها اگر این قسم عبارات در مراسلات دیدم امضا نخواهم کرد.
این وبگاه با پرهیز از هرگونه پرسمان های سیاسی ، تنها به پرسمان های تاریخی ، فراهمادی و فرهنگی می پردازد و نه به پرسمان های سیاسی اندر می شود و نه دلبستگی ای به اندر شدن به آن دارد. سیاست و کارهای سیاسی کار ما نیست.